Leksykon

Aktywność oddechowa to parametr dla MBP, za pomocą którego określa się stabilność biologiczną/aktywność odpadu. Wartości graniczne muszą być spełnione, aby odpad po procesie stabilizacji mógł być składowany na składowisku. Pomiar odbywa się po 4 lub 28 dniach.

Uzdatnianie to przetwarzanie wstępne materiałów wyjściowych przed właściwym procesem kompostowania, aby uzyskać optymalny efekt rozkładu. Zalicza się do tego na przykład oddzielanie substancji zakłócających, homogenizację i/bez rozdrabniania materiałów lub też dodawanie składników odżywczych bądź dodatków.

Bioaerozol to mieszanka powietrza złożona z cząstek stałych i płynnych, znajdująca się w istotach żywych. Istoty żywe to drobne mikroorganizmy, takie jak zarodniki grzybów, bakterie i wirusy, żyjące np. w kurzu lub parze wodnej. Są one rozprowadzane w otoczeniu przez powietrze.

Biochemiczne zapotrzebowanie na tlen (BSB5, zwane również biologicznym zapotrzebowaniem na tlen) to parametr sumaryczny dotyczący obciążenia ścieków substancjami organicznymi, które mogą ulec rozkładowi w ciągu 5 dni. BSB wskazuje ilość tlenu [mg/l], która jest potrzebna do rozkładu biologicznego związków węgla i azotu w określonych warunkach w ciągu 5 dni.

Biofiltr to względnie prosta i przystępna cenowo technologia do oczyszczania powietrza odprowadzanego zawierającego nieprzyjemne zapachy. Mikroorganizmy rozkładają przy tym substancje szkodliwe i zapachowe znajdujące się w powietrzu odprowadzanym na nieszkodliwe produkty takie jak CO2 i woda. Warunkiem dobrej wydajności czyszczenia jest utrzymanie optymalnych warunków życia dla mikroorganizmów.

Proporcja C/N jest definiowana jako proporcja węgla i azotu. Substraty są mieszane tak długo, aż powstanie optymalna proporcja między 25:1 a 35:1. Jeśli nie będzie ona spełniać optymalnych warunków, skutkiem są zwiększone emisje, spowolnione rozpoczęcie procesu, utrata składników odżywczych itd.

Chemiczne zapotrzebowanie na tlen definiuje się jako sumę parametrów zanieczyszczenia ścieków substancjami organicznymi. Wskaźnik ten służy do mierzenia ilości tlenu [mg/l], która jest konieczna do utleniania chemicznego substancji organicznych w ściekach.

W niektórych krajach przy zachowaniu określonych kryteriów zezwala się na stosowanie frakcji drobnej (< 15 mm) odpadu stabilizującego do obsiewania składowisk, pod warunkiem że udział substancji obcej nie przekracza maksymalnej wartości granicznej. Ta frakcja jest określana jako CLO („Compost Like Output”).

Materiał wyjściowy instalacji MBP musi być zgodny z kryteriami europejskiej dyrektywy w sprawie składowania odpadów 1999/31/WE, tak aby przetwarzany odpad mógł być przechowywany na składowisku. Te parametry są różne w poszczególnych krajach i mogą to być m.in.:

• aktywność oddechowa materiału (AT4 i/lub GB21)
• maksymalna wartość grzewcza
• TOC (Total Organic Carbon)
• DOC (Diluted Organic Carbon)

W gospodarce odpadami substancje szkodliwe mogą być wytrącane z odpadów przez wodę. Mogą mieć one postać płynną, pasty lub szlamu i są nazywane eluatem.

Emisje to wydzielanie szkodliwych substancji do środowiska. Mogą być one pochodzenia naturalnego lub antropologicznego (spowodowane przez ludzi). Istnieją różne rodzaje emisji:

• emisje gazowe (substancje szkodliwe dla powietrza, bioaerozole)
• emisje płynne (ścieki, woda przesiąkająca)
• emisje pyłowe
• emisje hałasu

Masa świeża to masa ważona materiału. Składa się z masy wody i masy suchej.

Masa świeża = masa sucha + masa wody

Współczynnik wytwarzania gazu (GB21) określa wytwarzanie biogazu w warunkach beztlenowych w ciągu co najmniej 21 dni. Oprócz określenia aktywności oddechowej (AT4) jest to parametr stabilizujący odpad, pomiar trwa jednak dłużej.

Utrata żaru (nazywanego również organiczną masą suchą) wskazuje utratę masy, powstającą przez spopielanie w temp. 550°C. Zawarte są w niej związki organiczne, które mogą być rozkładane biologicznie.

Termin „higienizacja” oznacza zabijanie bakterii chorobotwórczych oraz inaktywację nasion roślin. Podczas kompostowania wydziela się wystarczająca ilość ciepła procesowego pozwalająca na wykonanie higienizacji w odpowiednich ramach czasowych i przy właściwej temperaturze.

Kompostowanie (zwane również dekompozycją) oznacza proces biologiczny obiegu składników odżywczych, w którym odpady organiczne pod wpływem tlenu z powietrza są rozkładane (aerobowo) przez bakterie i grzyby (mikroorganizmy). Oprócz dwutlenku węgla wydzielają się również rozpuszczalne w wodzie substancje mineralne, takie jak azotany, sole amonowe, fosforany, związki wapnia i magnezu, działające jak nawóz. Część produktów pośrednich powstających w tym rozkładzie jest przekształcana i przybiera formę próchnicy.

W procesie kompostowania ważne jest spełnienie poniższych warunków:

• zawartość wody 40–60 %
• gęstość materiału maks. 650 kg/m³
• proporcja C/N 30:1

Pryzma kompostowa (zwana w skrócie pryzmą) to podłużna hałda kompostu, w której materiały rozkładane biologicznie (organiczne) ulegają aerobowemu procesowi dekompozycji we właściwym składzie. Istnieją różne rodzaje pryzm kompostowych:

• pryzmy trójkątne (najbardziej powszechne)
• pryzmy trapezowe
• pryzmy stołowe

Zakłady przetwarzania mechaniczno-biologicznego (MBP) to instalacje realizujące etap obróbki mechanicznej i biologicznej.

Obróbka mechaniczna odbywa się przed etapem obróbki biologicznej i może obejmować następujące etapy:

• uzdatnienie odpadów do obróbki biologicznej
• sortowanie/przesiewanie odpadów w różnych frakcjach
• oddzielanie materiałów wartościowych z odpadów (recykling)

Celem instalacji MBP jest

• stabilizacja odpadów, aby wytworzyć materiał umożliwiający składowanie zgodnie z europejską dyrektywą w sprawie składowisk
• zmniejszenie emisji wpływających na klimat (gazy cieplarniane, woda przesiąkająca…)
• Lepsze wykorzystanie objętości składowiska

Sucha masa organiczna to ilość substancji suchej zawierającej związki organiczne, która może być rozkładana biologicznie przez mikroorganizmy. Jest określana poprzez spopielenie próbki w temp. 550°C (utrata masy (utrata żaru) odpowiada masie organicznej substancji suchej).

sucha masa organiczna = masa utraty żaru / masa sucha

Objętość porów to proporcja dostępnych pustych przestrzeni względem całkowitej objętości nasypu/pryzmy. Może być wypełniona powietrzem lub wodą, przy czym woda ZAWSZE jest istotniejsza. Z tego powodu należy zwrócić uwagę na odpowiednią zawartość wody.

Objętość porów = udział pustej przestrzeni / objętość całkowita

Zapewnianie jakości to wszystkie działania gwarantujące stałą jakość produktu. Sprawdzane są przy tym właściwości produktu/procesu. W przypadku odstępstw wykonuje się działania korygujące. Zapewnienie jakości może być przeprowadzane we własnym zakresie lub przez podmiot zewnętrzny.

Rekultywacja to tworzenie warstwy gleby, na której mogą rosnąć rośliny. Na podłożu układana jest warstwa gleby umożliwiająca ukorzenienie, co jest korzystne dla rosnących roślin. Obszary zastosowania rekultywacji to m.in. obsiewanie składowisk po ich całkowitym napełnieniu lub trawa wzdłuż dróg.

Odpady domowe i odpady przemysłowe podobne do odpadów domowych, które są zbierane w ramach wywozu śmieci.

Woda przesiąkająca to nadmiar wody, którego nie może wchłonąć pryzma kompostowa, i w związku z tym wsiąka on lub spływa wzdłuż spadku materiału. W zależności od rodzaju instalacji woda przesiąkająca może mieć różne pochodzenie:

• opad (w instalacjach otwartych)
• woda nawadniająca
• kondensat w pryzmach napowietrzanych sposobem wyciągowym

Odprowadzanie wody przesiąkającej do procesu kompostowania może znacznie zmniejszyć ilość wody przesiąkającej.

Masa sucha stanowi udział masy świeżej, która pozostaje po procesie suszenia. Pomiar odbywa się w temp. 105°C do czasu, aż masa nie będzie się już zmieniać (masa stała).

Masa sucha = masa mokra – masa ciepła [m]

Masa sucha = masa sucha / masa mokra [%]

Przekładanie oznacza intensywne mieszanie materiału kompostu za pomocą przekładarki (lub przerzucarki). Celem przekładania jest, aby

• materiał ze stref krawędziowych dostał się do gorącego rdzenia pryzmy
• doszło do rozdrobnienia materiału
• powietrze zostało wprowadzone do materiału
• gazy zgromadzone w pryzmie mogły się ulotnić

Myjki są stosowane do oddzielania substancji stałych i/lub gazowych od powietrza odprowadzanego. Woda myjąca jest rozprowadzana przez dysze w wieży myjącej, a usuwany materiał z powietrza odprowadzanego trafia do czynnika płynnego.

Dostępne są różne rodzaje myjek:

• Myjki kwasowe: wartość pH wody do mycia < 7
• Myjki neutralne: wartość pH wody do mycia wynosi 7
• Myjki zasadowe: wartość pH wody do mycia > 7

Zawartość wody to ilość wody zawartej w danej masie. Podczas kompostowania zawartość wody powinna wynosić od 40% do 60% [m/m].

TS + WG = 100%

WG = masa wody / masa świeża * 100 [%]